41
يُعْرَفُ الْمُجْرِمُونَ بِسٖيمٰيهُمْ فَيُؤْخَذُ بِالنَّوَاصٖي وَالْاَقْدَامِۚ
فَبِاَيِّ اٰلَٓاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ
هٰذِهٖ جَهَنَّمُ الَّتٖي يُكَذِّبُ بِهَا الْمُجْرِمُونَۘ
يَطُوفُونَ بَيْنَهَا وَبَيْنَ حَمٖيمٍ اٰنٍۚ
فَبِاَيِّ اٰلَٓاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِࣖ
Suçlular simalarından tanınır da, perçemlerinden ve ayaklarından yakalanırlar.
﴾41﴿
O halde, Rabbinizin hangi nimetlerini yalanlıyorsunuz?
﴾42﴿
İşte bu suçluların yalanladıkları cehennemdir.
﴾43﴿
Onlar, cehennem ateşi ile yüksek derecede kaynar su arasında gider gelirler.
﴾44﴿
O halde, Rabbinizin hangi nimetlerini yalanlıyorsunuz?
﴾45﴿
Kıyamet tasvirlerinden birine yer verilen 37. âyetin ardından insanlara ve cinlere günahları hakkında soru sorulmayacağı, günahkârların yaka paça cehenneme atılacakları ve inkâr edip durdukları bu gerçeği iyice bellemeleri için cehennem ateşine sokulup çıkarılacakları, ama bunun bir ferahlama getirmeyeceği çünkü bu defa ateş yerine kaynar suyun içine düşecekleri belirtilmektedir. Şu var ki, 39. âyetteki “İşte o gün ... günahı hakkında soru sorulmaz” anlamındaki ifadeyi, “âhirette sorgu olmayacak” diye anlamamak gerekir. Zira birçok âyette burada çok kısa değinilen bu konuya ayrıntılı biçimde yer verilmiştir. Söz konusu açıklamalar ışığında bu ifadeyi şöyle anlamak uygun olur: Âhirette herkesin durumu öylesine kesin ve apaçık ortaya konacak ki kimsenin kendi ifade ve beyanına baş vurmaya ihtiyaç duyulmayacaktır. Birçok âyette belirtildiği üzere herkes dünyada yapıp ettiklerinin tek tek kayda geçirilmiş olduğunu görecek, günahkârların dilleri, elleri ve ayakları bu konuda tanıklık edecek, ayrıca 41. âyette ifade edildiği gibi günahkârlar simalarından tanınacaktır. İşin aslı böyle olmakla beraber, herkes kendi sevap ve günah durumuna göre haşrolunup hesap meydanına getirildikten sonra yargı süreci başlayacak; yüce Allah, bütün kullarının iyilik ve kötülüklerini eksiksiz kusursuz bilmesine rağmen adalet ve şefkatini ortaya koymak, her kulunun nasıl bir âkıbeti hak ettiğini ona da gösterip onaylatmak üzere herkesi ince bir hesaptan, sorgulama ve yargılamadan geçirecektir (ayrıca bk. Hicr 15/92; Kasas 28/78; Sâffât 37/24; Zemahşerî, IV, 53). 37. âyetin “gül kırmızısı bir yağ gibi olduğu zaman” diye çevrilen kısmı, “kızarmış yağ veya kırmızı deri yahut al kısrak gibi bir gül rengine büründüğü zaman” mânalarında da anlaşılmıştır. Bu mânalara göre yapılan benzetme göğün rengindeki değişmeyi anlatmış olur. Meâlde bir ölçüde bu anlamlar da yansıtılmış olmakla beraber göğün yapısal değişmesiyle ilgili mâna esas alınmıştır (bk. Taberî, XXVII, 141-142; İbn Atıyye, V, 231). Yine, güle yapılan benzetme genellikle renk değişikliği ve göğün kızıl bir renge bürünmesi olarak anlaşılmıştır. İbn Âşûr bunun göğün yarılmasındaki şiddeti ve pek çok parçaya ayrılacağını anlatan bir teşbih de olabileceği kanaatindedir (XXVII, 261).
46-78
وَلِمَنْ خَافَ مَقَامَ رَبِّهٖ جَنَّتَانِۚ
فَبِاَيِّ اٰلَٓاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِۙ
ذَوَاتَٓا اَفْنَانٍۚ
فَبِاَيِّ اٰلَٓاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ
فٖيهِمَا عَيْنَانِ تَجْرِيَانِۚ
فَبِاَيِّ اٰلَٓاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ
فٖيهِمَا مِنْ كُلِّ فَاكِهَةٍ زَوْجَانِۚ
فَبِاَيِّ اٰلَٓاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ
مُتَّكِـٖٔينَ عَلٰى فُرُشٍ بَطَٓائِنُهَا مِنْ اِسْتَبْرَقٍؕ وَجَنَا الْجَنَّتَيْنِ دَانٍۚ
فَبِاَيِّ اٰلَٓاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ
فٖيهِنَّ قَاصِرَاتُ الطَّرْفِۙ لَمْ يَطْمِثْهُنَّ اِنْسٌ قَبْلَهُمْ وَلَا جَٓانٌّۚ
فَبِاَيِّ اٰلَٓاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِۚ
كَاَنَّهُنَّ الْيَاقُوتُ وَالْمَرْجَانُۚ
فَبِاَيِّ اٰلَٓاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ
هَلْ جَزَٓاءُ الْاِحْسَانِ اِلَّا الْاِحْسَانُۚ
فَبِاَيِّ اٰلَٓاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ
وَمِنْ دُونِهِمَا جَنَّتَانِۚ
فَبِاَيِّ اٰلَٓاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِۙ
مُدْهَٓامَّتَانِۚ
فَبِاَيِّ اٰلَٓاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِۚ
فٖيهِمَا عَيْنَانِ نَضَّاخَتَانِۚ
فَبِاَيِّ اٰلَٓاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِۚ
Rabbinin huzurunda (hesap vermek üzere) duracağından korkan kimseye iki cennet vardır.
﴾46﴿
O halde, Rabbinizin hangi nimetlerini yalanlıyorsunuz?
﴾47﴿
İki cennet de (ağaçlar, meyveler, rengarenk bitkiler gibi) çeşit çeşit güzelliklerle bezenmiştir.
﴾48﴿
O halde, Rabbinizin hangi nimetlerini yalanlıyorsunuz?
﴾49﴿
İçlerinde akan iki pınar vardır.
﴾50﴿
O halde, Rabbinizin hangi nimetlerini yalanlıyorsunuz?
﴾51﴿
İkisinde de her meyveden çift çift vardır.
﴾52﴿
O halde, Rabbinizin hangi nimetlerini yalanlıyorsunuz?
﴾53﴿
Onlar astarları kalın ipekten olan döşeklere yaslanırlar. Bu iki cennetin meyveleri (zahmetsizce alınacak kadar) yakındır.
﴾54﴿
O halde, Rabbinizin hangi nimetlerini yalanlıyorsunuz?
﴾55﴿
Oralarda bakışlarını sadece eşlerine çevirmiş dilberler vardır. Onlara eşlerinden önce ne bir insan, ne bir cin dokunmuştur.
﴾56﴿
O halde, Rabbinizin hangi nimetlerini yalanlıyorsunuz?
﴾57﴿
Onlar sanki yakut ve mercandır.
﴾58﴿
O halde, Rabbinizin hangi nimetlerini yalanlıyorsunuz?
﴾59﴿
İyiliğin karşılığı, yalnız iyiliktir.
﴾60﴿
O halde, Rabbinizin hangi nimetlerini yalanlıyorsunuz?
﴾61﴿
Bu iki cennetten başka iki cennet daha vardır.
﴾62﴿
O halde, Rabbinizin hangi nimetlerini yalanlıyorsunuz?
﴾63﴿
O iki cennet koyu yeşil renktedir.
﴾64﴿
O halde, Rabbinizin hangi nimetlerini yalanlıyorsunuz?
﴾65﴿
İçlerinde kaynayan iki pınar vardır.
﴾66﴿
O halde, Rabbinizin hangi nimetlerini yalanlıyorsunuz?
﴾67﴿
46, 47, 48, 49, 50, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 60, 61, 62, 63, 64, 65, 66, 67, 68, 69, 70, 71, 72, 73, 74, 75, 76, 77, 78 nolu ayetlerin tefsiri bir sonraki sayfada verilmiştir.