Kur'an ,Meal ve Tefsir Okuma Alanı. Seslendirmek istediğiniz ayetin üzerine çift tıklayınız.

Nebe Suresi

582
30 . Cüz
Nebe Sûresi
Rahmân ve Rahîm olan Allah´ın adıyla

Nüzûl

Mushaftaki sıralamada yetmiş sekizinci, iniş sırasına göre sekseninci sûredir. Meâric sûresinden sonra, Nâziât sûresinden önce Mekke’de inmiştir.

Adı/Ayet Sayısı

         Sûre adını 1. âyette geçen, “haber” anlamındaki nebe’ kelimesinden almıştır. Bazı kaynaklarda sûrenin başındaki soru cümlesi “Amme yetesâelûn” ile de anılmıştır (Zemahşerî, IV, 206; Buhârî, “Tefsîr”, 78). Bunların dışında “Amme, Tesâül, Mu‘sırât” adlarıyla da anılmaktadır (bk. İbn Âşûr, XXX, 5).

Konusu

Sûrede ağırlıklı olarak Allah’ın insanlığa çeşitli lütufları, kıyamet, öldükten sonra dirilme, hesap, ceza ve mükâfat konuları ele alınmış, Allah’ın varlık ve kudretini gösteren deliller ile melekler konusuna da yer verilmiştir.

1-5
Ayet
بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّح۪يمِ
عَمَّ يَتَسَٓاءَلُونَۚ
١
عَنِ النَّبَأِ الْعَظٖيمِۙ
٢
اَلَّذٖي هُمْ فٖيهِ مُخْتَلِفُونَؕ
٣
كَلَّا سَيَعْلَمُونَۙ
٤
ثُمَّ كَلَّا سَيَعْلَمُونَ
٥
Meal
Birbirlerine neyi soruyorlar? 1﴿ Hakkında ayrılığa düştükleri büyük haberi mi? 2-3﴿ Hayır! İleride görecekler! 4﴿ Hayır hayır! Yakında görecekler! 5﴿

Tefsir

Nebe’ “önemli haber” demektir. Burada ise “kıyamet haberi” anlamında kullanılmıştır. Kıyamet gününde evrendeki mevcut kozmik düzenin bozulması, Allah’tan başka var olan her şeyin yok olması, öldükten sonra yeniden dirilme, hesaba çekilme vb. önemli olaylar meydana geleceği için onunla ilgili bilgilere “büyük haber” denilmiştir. “Haberden maksat kıyamet olayları değil onu bildiren Kur’an’dır veya Hz. Muhammed’in peygamberliğidir” diyenler de vardır (Ateş, X, 286; krş. Sâd 38/67). Tefsirlerde anlatıldığına göre Hz. Peygamber müşriklere Allah’ın birliğinden ve öldükten sonra dirilmenin gerçekleşeceğinden bahsedip de onlara Kur’an âyetlerini okuyunca, “Muhammed ne getirdi? Neler anlatıyor?” diye birbirlerine sormaya başlamışlar, bunun üzerine açıklanan âyetler inmiştir (Şevkânî, V, 419-420).

Dipnot

Kur'an Yolu Tefsiri Cilt: 5 Sayfa: 535
6-11
Ayet
اَلَمْ نَجْعَلِ الْاَرْضَ مِهَاداًۙ
٦
وَالْجِبَالَ اَوْتَاداًࣕ
٧
وَخَلَقْنَاكُمْ اَزْوَاجاًۙ
٨
وَجَعَلْنَا نَوْمَكُمْ سُبَاتاًۙ
٩
وَجَعَلْنَا الَّيْلَ لِبَاساًۙ
١٠
وَجَعَلْنَا النَّهَارَ مَعَاشاًࣕ
١١
Meal
Biz, yeryüzünü bir döşek, dağları da (yeri dengede tutan) kazıklar yapmadık mı? 6-7﴿ Sizi çifter çifter yarattık. 8﴿ Uykunuzu dinlenme vesilesi kıldık. 9﴿ Geceyi (uyku için) örtü yaptık. 10﴿ Gündüzü de çalışıp kazanma zamanı kıldık. 11﴿

Tefsir

İnsanlığın yaşamasına uygun bir duruma getirilmiş olan yerküresi, üstünde insanların oturup kalkmasına, yatıp uyumasına elverişli olan döşeğe benzetilirken dağlar da arzı dengede tutmak için çakılmış kazıklara benzetilmiştir. Çünkü dağlar yer yuvarlağının dengesini sağlamaktadır. (bk. Kur’an Yolu, Nahl 16/15). Dağların, içinde madenlerin bulunması, suların birikmesi, üstünde çeşitli bitki ve ormanların oluşması vb. sayılamayacak kadar çok jeolojik, biyolojik ve hayatî faydaları vardır. Allah Teâlâ, dağlarla dengesini sağladığı bu yeryüzünde insanların huzur ve sükûn içerisinde mutlu bir şekilde yaşamaları ve nesillerini devam ettirmeleri için onları erkekli dişili çiftler olarak yaratmıştır; 8. âyet bunu ifade eder (krş. Rûm 30/21; Necm 53/45).

“Dinlenme vesilesi” diye çevirdiğimiz sübât kelimesi sözlük manaları yanında mecaz olarak “ölüm” anlamında da kullanılmaktadır. Uyku bir dereceye kadar hareket ve faaliyeti kestiği için ölüme benzetilerek ona da sübât denmiştir (Zemahşerî, IV, 207; Şevkânî, V, 421).

Dipnot

Kur'an Yolu Tefsiri Cilt: 5 Sayfa: 536
12-16
Ayet
وَبَنَيْنَا فَوْقَكُمْ سَبْعاً شِدَاداًۙ
١٢
وَجَعَلْنَا سِرَاجاً وَهَّاجاًࣕ
١٣
وَاَنْزَلْنَا مِنَ الْمُعْصِرَاتِ مَٓاءً ثَجَّاجاًۙ
١٤
لِنُخْرِجَ بِهٖ حَباًّ وَنَبَاتاًۙ
١٥
وَجَنَّاتٍ اَلْفَافاًؕ
١٦
Meal
Üstünüzde yedi kat sağlam gök yaptık. 12﴿ Orada ısı ve aydınlık saçan bir lamba yarattık. 13﴿ Size tohumlar, bitkiler, sarmaş dolaş olmuş bağlar bahçeler bitirmemiz için yoğun bulutlardan oluk gibi boşalan sular indirdik. 14-16﴿

Tefsir

“Üstünüzde yedi kat sağlam gök yaptık” meâlindeki 12. âyet bazı farklılıklarla Kur’an’da birkaç defa geçmiş, oralarda gereken açıklama yapılmıştır )meselâ bk. Kur’an Yolu, Bakara 2/29; Mülk 67/3). Gökleri, alev alev yanarak dünyayı aydınlatan güneşi, bolca yağmur indirerek yeryüzünde birçok nimetin yetişmesine ve hayatın devam etmesine vesile olan bulutları yaratan yüce kudret, mahiyeti ve sistemiyle yeni bir âlem kurmaya elbette kadirdir; işte o âhiret âlemidir.

Dipnot

Kur'an Yolu Tefsiri Cilt: 5 Sayfa: 536
17-20
Ayet
اِنَّ يَوْمَ الْفَصْلِ كَانَ مٖيقَاتاًۙ
١٧
يَوْمَ يُنْفَخُ فِي الصُّورِ فَتَأْتُونَ اَفْوَاجاًۙ
١٨
وَفُتِحَتِ السَّمَٓاءُ فَكَانَتْ اَبْوَاباًۙ
١٩
وَسُيِّرَتِ الْجِبَالُ فَكَانَتْ سَرَاباًؕ
٢٠
Meal
Şüphesiz ayırım günü vakit olarak belirlenmiştir. 17﴿ Sûra üflendiği gün, bölük bölük Allah’a gelirsiniz; 18﴿ Gökyüzü açılır da orada pek çok kapı oluşur. 19﴿ Dağlar yürütülür, serap haline gelir. 20﴿

Tefsir

“Ayırım günü”nden maksat hakkın bâtıldan, haklının haksızdan, müminin inkârcıdan ayırt edileceği ve dünyada yapılanların karşılığının verileceği büyük hesap günüdür. Cenâb-ı Allah’ın belirlediği ve yalnız kendisinin bildiği kıyametin zamanı geldiğinde insanlar ve diğer bütün canlılar bir araya gelecek ve yüce Allah onların arasında hükmünü verecek, böylece dünyada işlenmiş bütün haksızlıklar karşılığını bulacak, kusursuz adalet gerçekleşecektir. İşte o güne “ayırım günü” veya “hüküm günü” denmesinin sebebi budur.

Bu âyet “Şüphesiz buluşma günümüz aynı zamanda hüküm günü olacaktır” şeklinde de anlaşılabilir. O gün sûra üflenince insanlar kabirlerinden kalkıp bölük bölük mahşer yerinde toplanacaklardır (sûr hakkında bilgi için bk. Kur’an Yolu, En‘âm 6/73; Hâkka 69/13).

Dipnot

Kur'an Yolu Tefsiri Cilt: 5 Sayfa: 536-537
21-28
Ayet
اِنَّ جَهَنَّمَ كَانَتْ مِرْصَاداًۙ
٢١
لِلطَّاغٖينَ مَاٰباًۙ
٢٢
لَابِثٖينَ فٖيهَٓا اَحْقَاباًۚ
٢٣
لَا يَذُوقُونَ فٖيهَا بَرْداً وَلَا شَرَاباًۙ
٢٤
اِلَّا حَمٖيماً وَغَسَّاقاًۙ
٢٥
جَزَٓاءً وِفَاقاً
٢٦
اِنَّهُمْ كَانُوا لَا يَرْجُونَ حِسَاباًۙ
٢٧
وَكَذَّبُوا بِاٰيَاتِنَا كِذَّاباًؕ
٢٨
Meal
Şüphesiz, azgınlar için barınak olan cehennem pusu kurup bekleme yeridir; 21-22﴿ Orada (yaptıklarına) uygun bir karşılık olarak kaynar su ve yanan vücut akıntısı dışında bir serinletici, bir içecek tatmaksızın yıllar ve yıllar boyu kalırlar. 23-26﴿ Doğrusu onlar hesaba çekileceklerini beklemiyorlardı. 27﴿ Âyetlerimizi yalanladıkça yalanlıyorlardı. 28﴿

Tefsir

Sûrenin başından buraya kadar Yüce Allah’ın kudretini gösteren deliller sıralanarak yeniden dirilmenin gerçekleşeceği açıkça ortaya konduktan sonra inkârcıların âhiretteki durumları ele alınmıştır. Mülk sûresinin 8. âyetinde canlı bir varlık gibi tasvir edilerek neredeyse öfkesinden çatlayacak duruma geleceği bildirilen cehennem, burada da pusuda düşmanı gözetleyen bir savaşçı gibi tasvir edilmekte ve böylece günahkârlar âhirette kendilerini bekleyen büyük tehlike konusunda uyarılmaktadır.

23. âyetteki ahkāb kelimesi “belirsiz uzun süre” anlamına gelen hukubun çoğuludur. Bu kelimenin cehennem azabının süresiyle ilgili olması, İslâm âlimleri arasında önemli bir görüş ayrılığının ortaya çıkmasında etkili olmuştur. İlk dönemlerden itibaren aralarında Hz. Ömer, Hz. Ali ve Abdullah b. Abbas’ın da bulunduğu bazı sahâbiler, Abd. b. Humeyd ve Şa‘bi gibi bazı tâbiîn âlimleri, sonraki nesillerden İbn Teymiyye ve İbnü’l-Vezîr gibi sünnî âlimler ile İbnü’l-Arabî ve Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî gibi bir kısım mutasavvıflar, diğer bazı âyetler yanında (meselâ bk. En‘âm 6/128; Hûd 11/106-108), özellikle “Orada yıllar ve yıllar boyu kalırlar” meâlindeki konumuz olan 23. âyete, ayrıca Allah’ın rahmetinin her şeyi kuşattığını (A‘râf 7/156), rahmetinin azabına üstün geldiğini, azabını geçtiğini (Buhârî, “Tevhîd”, 15, 55; Müslim, “Tevbe”, 14-16) bildiren âyet ve hadislere dayanarak cehennemin ve / veya cehennem azabının, uzun asırlar ifade eden bir sürenin ardından sona ereceğini yahut içindekilerin azaptan etkilenmeyecek hale geleceklerini düşünmüşlerdir. Ehl-i sünnet âlimlerinin büyük çoğunluğu ise diğer bazı deliller yanında, Kur’an-ı Kerîm’in ilgili birçok yerinde sık sık ebedîlik anlamı içeren “hulûd” ve “ebed” kavramlarının kullanılmasına ve daha başka delillere dayanarak, inkârcılar ve müşrikler için cehennem azabının sonsuzluğunu savunmuşlardır (bu konuyla ilgili tartışmalar ve ileri sürülen deliller hakkında geniş bilgi için bk. Yusuf Şevki Yavuz, “Azap”, DİA, IV, 305-309; Bekir Topaloğlu, “Cehennem”, VII, 231-232).

Dipnot

Kur'an Yolu Tefsiri Cilt: 5 Sayfa: 537
29-30
Ayet
وَكُلَّ شَيْءٍ اَحْصَيْنَاهُ كِتَاباً
٢٩
فَذُوقُوا فَلَنْ نَزٖيدَكُمْ اِلَّا عَذَاباًࣖ
٣٠
Meal
Oysa biz her şeyi kayıt altına almıştık. 29﴿ Tadın artık! Bundan sonra size arttırarak vereceğimiz şey ancak azaptır. 30﴿

Tefsir

Ağırlıklı yoruma göre 29. âyette kayıt altına alındığı bildirilen “her şey” ile insanların sorumluluğu gerektiren inanç ve amelleri, iyilik ve kötülükleri; bunların kaydedildiği “kitap” ile de amel defteri veya levh-i mahfûz kastedilmiştir. Âyet, insanların dünyada yaptıklarından hiçbir şeyin Allah’a gizli kalmayacağını, yaptıkları her şeyden hesaba çekileceklerini gösterir. Hesapları görüldükten sonra yukarıda kendilerinden “azgınlar”, “hesaba çekileceklerini beklemeyenler” ve “Allah’ın âyetlerini yalanlayanlar” diye söz edilenlere, “Tadın artık! Bundan sonra size arttırarak vereceğimiz şey ancak azaptır” diye hitap edilir. Hz. Peygamber’in, Kur’an’da en ağır hitabın bu âyet olduğunu söylediği rivayet edilmiştir (Kurtubî, XIX, 182). Durumu açıklayan başka âyetlere göre onların derileri yandıkça yenilenecek (Nisâ 4/56), cehennemin ateşi hafifledikçe de ateş arttırılarak azapları devam edecektir (İsrâ 17/97).

Dipnot

Kur'an Yolu Tefsiri Cilt: 5 Sayfa: 537-538